Lê Quốc Lộc

---

1. Lê Quốc Lộc là ai?

Họa sĩ Lê Quốc Lộc sinh ngày 20 tháng 10 năm 1918 tại Phùng Hưng, Khoái Châu, Hưng Yên và mất ngày 8 tháng 5 năm 1987 tại Hà Nội. Ông là một họa sĩ tài năng, được ca ngợi không chỉ vì chuyên môn mà còn nhờ khả năng sáng tạo vượt trội, mang đến cho người xem những tác phẩm đầy sức hấp dẫn. Các tác phẩm của ông không chỉ thấm đẫm nét đẹp văn hóa truyền thống mà còn hòa quyện với hơi thở thời đại, tạo nên sự giao thoa nghệ thuật độc đáo. Nhiều tác phẩm của ông đã được vinh danh với các giải thưởng danh giá trong và ngoài nước, đồng thời được giới sưu tập nghệ thuật đánh giá cao và săn đón với mức giá không hề nhỏ.

2. Hành trình hoạt động nghệ thuật

Lê Quốc Lộc khởi đầu sự nghiệp nghệ thuật khi tốt nghiệp Khoa Sơn mài tại Trường Mỹ thuật Đông Dương giai đoạn 1937 - 1942. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, ông đã dấn thân vào con đường cách mạng, gia nhập Việt Minh với tinh thần yêu nước và khát vọng tự do.

Sau cách mạng, từ năm 1945 đến 1946, ông giữ vai trò quan trọng tại Sở Tuyên truyền Bắc Bộ. Từ năm 1947 đến 1954, ông phụ trách ngành Họa tại Sở Tuyên truyền Liên khu III, đóng góp sức lực và tài năng cho nghệ thuật cách mạng. Năm 1957, ông trở thành hội viên của Hội Mỹ thuật Việt Nam, khẳng định vị thế trong giới nghệ sĩ.

Từ năm 1955 đến 1959, ông làm việc tại Xưởng họa Hội Văn nghệ Việt Nam và sau đó đảm nhiệm chức Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội vào năm 1959. Từ năm 1966, ông tham gia Ban Chấp hành Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam nhiệm kỳ I. Năm 1968, ông chuyển sang công tác tại Hội Mỹ thuật Việt Nam và làm việc đến năm 1978. Ông cũng là Ủy viên Ban Chấp hành và Ủy viên thường vụ Hội Mỹ thuật Việt Nam từ năm 1968 đến 1983, và Ủy viên Hội đồng Nghệ thuật chuyên ngành Trang trí từ năm 1983 đến 1989.

Hành trình hoạt động nghệ thuật của ông khép lại vào năm 1987, ông qua đời tại Hà Nội, để lại một di sản phong phú và sâu sắc cho nghệ thuật Việt Nam. Trong suốt cuộc đời cống hiến, ông đã được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý của Đảng và nhà nước Việt Nam.

3. Phong cách nghệ thuật và chủ đề chính

Chủ đề chính trong các tác phẩm của Lê Quốc Lộc tập trung vào kháng chiến và cách mạng, phản ánh rõ ràng tâm tư và khát vọng của dân tộc Việt Nam. Ông đặc biệt say mê chất liệu sơn mài, sử dụng kỹ thuật truyền thống để tạo ra những tác phẩm độc đáo và ấn tượng.

Lê Quốc Lộc luôn tìm tòi và sáng tạo, thể hiện những ý tưởng mới qua các bố cục độc đáo, mang đến cho người xem góc nhìn mới về nghệ thuật. Ông chú trọng đến cả nội dung lẫn tính thẩm mỹ trong từng tác phẩm, biến mỗi bức tranh thành một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo, vừa giàu ý nghĩa, vừa tinh tế.

Những nỗ lực của ông trong việc đào tạo và phát triển ngành Mỹ thuật Công nghiệp Việt Nam cũng góp phần khẳng định vị thế của ông trong làng nghệ thuật. Các giải thưởng và huân chương mà ông nhận được là minh chứng rõ ràng cho tài năng và sự cống hiến của ông đối với nghệ thuật.

4. Lịch sử triển lãm và giải thưởng

Trong suốt hành trình cống hiến của mình, Lê Quốc Lộc đã vinh dự nhận được những phần thưởng cao quý từ Đảng và Nhà nước Việt Nam, bao gồm:

• Huân chương Kháng chiến hạng Nhì
• Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất
• Huy chương Vì sự nghiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam
• Huy chương Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam

Bên cạnh những danh hiệu cao quý đó, các tác phẩm của họa sĩ Lê Quốc Lộc luôn được đánh giá cao và giành được nhiều giải thưởng danh giá cả trong nước lẫn quốc tế, như:

• Giải Nhất tại Triển lãm Hội họa năm 1951
• Giải Nhất tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1960
• Giải Nhì tại Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc vào các năm 1955, 1958, 1962
• Giải Nhất tại Triển lãm Mỹ thuật Thủ công Cộng hòa Dân chủ Đức năm 1978
• Giải Nhì tại Triển lãm Mỹ thuật Thủ công Cộng hòa Dân chủ Đức năm 1974

Sau khi qua đời, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật vào năm 2000 cho các tác phẩm tiêu biểu như:

• Qua bản cũ (sơn mài, 1957, 93 x 131 cm)
• Ánh sáng đến (sơn mài, 1957)
• Tiêu thổ kháng chiến (sơn mài, 1958, 86 x 180 cm)
• Giữ lấy hòa bình (sơn mài, 1962, 70 x 120 cm)
• Từ trong bóng tối (sơn mài, 1982, 121 x 121 cm)

5. Tác phẩm nổi bật của Lê Quốc Lộc

5.1. Hội chùa

Bức tranh "Hội chùa" (1939) được vẽ trên bốn tấm sơn mài, khắc họa không gian hội làng sinh động giữa bối cảnh Âu hóa. Với lối mảng hóa giản dị nhưng tinh tế, tác phẩm thể hiện sự cô đọng trong cách diễn đạt của nghệ thuật sơn mài. Tác phẩm hiện được bảo tồn và trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

5.2. Từ trong bóng tối

Sáng tác vào năm 1982, "Từ trong bóng tối" là một kiệt tác sơn mài với bố cục hình vuông vững chãi và hiện đại, tác phẩm khúc chiết giữa các gam màu đậm nhạt, những mảng sáng tối hòa quyện một cách ấm áp và ngọt ngào, thể hiện sức sống mãnh liệt của một dân tộc Việt Nam kiên cường và bất khuất.

5.3. Giữ lấy hòa bình

Tác phẩm "Giữ lấy hòa bình" phản ánh những biến chuyển thời kỳ mới của đất nước và đánh dấu sự phát triển vượt bậc của hội họa sơn mài Việt Nam trong giai đoạn (1957 - 1962) của thế kỷ XX.

5.4. Phong cảnh Phnom Penh

Bức "Phong cảnh Phnom Penh" đã gây tiếng vang khi được bán với giá 1,2 triệu euro (khoảng 32 tỷ VND) trong phiên đấu giá nghệ thuật châu Á của Millon-Asium vào tối 21/10/2021. Ban đầu, tác phẩm được định giá từ 200.000 đến 300.000 euro, nhưng đã nhanh chóng tăng giá khởi điểm 150.000 euro lên 940.000 euro trước khi gõ búa ở mức 1,21 triệu euro sau thuế.

Tác phẩm được tạo thành từ tám tấm sơn mài, chia thành ba cảnh: nhà sư cầu nguyện, người ban phước cho phụ nữ và những người dạo chơi. Những cây đặc trưng của Phnom Penh như thốt nốt, cọ, dừa và chuối hòa quyện trong không gian nghệ thuật. Chất liệu sơn mài từ thiên nhiên như gỗ, nhựa cây sơn, vàng lá và vỏ trứng tạo nên cảm giác ấm áp, bình yên. Hai tông màu chủ đạo: vàng biểu trưng cho tâm linh và hạnh phúc, đỏ tượng trưng cho sự sống mãnh liệt.

(*) Họa sĩ Lê Huy Văn (con trai Lê Quốc Lộc) cho biết tác phẩm "Phong cảnh Phnom Penh" được sáng tác năm 1943, là năm anh ra đời, cũng là năm mà Lê Quốc Lộc tốt nghiệp Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.

5.5. Phong cảnh sông Mekong với một ngôi làng

Tác phẩm "Phong cảnh sông Mekong với một ngôi làng" (1943) khắc họa khung cảnh thơ mộng bên dòng Mekong. Họa sĩ khéo léo đưa bụi chuối vào làm tiền cảnh, trong khi xa xa bên phải là con thuyền lướt nhẹ trên dòng sông, và bên trái là những ngôi nhà ẩn hiện sau tán lá xanh mướt. Tác phẩm thể hiện kỹ thuật điêu luyện của nghệ sĩ qua việc kết hợp nhiều lớp phân cảnh, tạo nên sự tương phản và chiều sâu, khắc họa mối liên kết hài hòa giữa con người và thiên nhiên đầy thơ mộng. Bức tranh đã được gõ búa với một mức giá ấn tượng.

6. Tầm ảnh hưởng và di sản

Lê Quốc Lộc đã hoạt động nghệ thuật trong thời kỳ đầy biến động của Việt Nam. Ông khéo léo sử dụng nghệ thuật để truyền tải thông điệp cách mạng, khơi dậy tinh thần yêu nước và khát vọng tự do. Các tác phẩm của ông là sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại, tạo nên phong cách riêng biệt.

Di sản của ông không chỉ ở những tác phẩm mà còn ở tinh thần sáng tạo và lòng yêu nghề mà ông truyền lại cho thế hệ nghệ sĩ trẻ. Lê Quốc Lộc đã góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa dân gian, giúp người xem nhận thức rõ hơn về bản sắc văn hóa Việt Nam.

7. Phê bình và đánh giá

Họa sĩ Lê Quốc Lộc được nhiều nhà phê bình, đồng nghiệp và công chúng đánh giá cao nhờ tài năng và sự cống hiến của mình. Các tác phẩm của ông được ca ngợi vì sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, tạo nên những tác phẩm có chiều sâu và ý nghĩa.

Nhà phê bình mỹ thuật Nguyễn Văn Hòa nhận xét: “Lê Quốc Lộc là một nghệ sĩ xuất sắc, người đã khéo léo thổi hồn vào từng bức tranh, mang đến cảm nhận sâu sắc về bản sắc văn hóa Việt Nam”. Ông cũng là nguồn cảm hứng cho thế hệ nghệ sĩ trẻ với tinh thần sáng tạo không ngừng và lòng yêu nghề sâu sắc.

Công chúng và nhiều người yêu nghệ thuật luôn dành tình cảm đặc biệt cho các tác phẩm của ông, coi đó như một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá nghệ thuật Việt Nam. Sự ảnh hưởng của Lê Quốc Lộc không chỉ dừng lại ở các tác phẩm mà còn lan tỏa trong lòng những người yêu nghệ thuật, khơi dậy niềm tự hào về di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam.

8. Đời sống cá nhân của họa sĩ Lê Quốc Lộc

Họa sĩ Lê Quốc Lộc có một cuộc đời đầy màu sắc và ý nghĩa. Trong thời gian tham gia cách mạng, ông đã gắn bó mật thiết với chủ đề kháng chiến và cách mạng, đưa những ý tưởng về tình yêu đất nước và lòng yêu nghệ thuật vào các tác phẩm của mình.

Không chỉ dừng lại ở hội họa, ông còn nghiên cứu sâu về văn hóa và nghệ thuật dân gian. Ông thường tìm kiếm cảm hứng từ thiên nhiên, những khoảnh khắc giản dị trong cuộc sống và từ các truyền thuyết dân gian. Triết lý sáng tạo của ông được thể hiện qua châm ngôn: "Nghệ thuật là sự kết nối giữa tâm hồn và cuộc sống."

Về đời sống cá nhân, ông sống giản dị và kín đáo. Lê Quốc Lộc có bảy người con, và ông tự hào vì nhiều trong số họ đã theo đuổi con đường nghệ thuật và thành công, như họa sĩ Lê Huy Văn, Lê Kim Mỹ và Lê Trí Dũng. Gia đình họa sĩ Lê Quốc Lộc là một gia đình nghệ thuật, với nhiều đóng góp đáng kể cho mỹ thuật Việt Nam.

Trong suốt cuộc đời cống hiến cho nghệ thuật, Lê Quốc Lộc không chỉ là một họa sĩ tài năng mà còn là nguồn cảm hứng lớn cho các thế hệ nghệ sĩ trẻ, để lại một di sản phong phú và sâu sắc trong lòng nghệ thuật Việt Nam.